Złudzenia poznawcze - cognitive illusions

różnorodne mity, aberracje, mylne wrażenia i iluzje poznawcze, które komplikują proces racjonalnego decydowania, zwiększając z jednej strony motywacje decydenta i pobudzając pozytywne emocje, z drugiej zaś zmniejszają realizm i trzeźwość w rozwiązywaniu problemów. Zdaniem J. Kozieleckiego można wyróżnić dwa zasadnicze złudzenia, a mianowicie posybilne i walentne.
Złudzenia posybilne pojawiają się w procesie przewidywania. W pewnym stopniu deformują one prognozy i ocenę prawdopodobieństwa. Zmniejszają także realizm myślenia: ludzie ulegają iluzji kontroli, iż mogą wpływać na zdarzenia przypadkowe i losowe. Iluzja ta czasem bywa tak silna, że obejmuje również takie gry, jak ruletka. Interesujące jest złudzenie, że ,,to, co jest wartościowe, jest również prawdopodobne”.
Złudzenia walentne występują w procesie wartościowania. Ulegając nim decydent znacznie przecenia wartość korzystnych skutków i nie docenia wielkości strat. Tak na przykład wielu ludzi sądzie, że zdarzenia trudno dostępne i rzadkie są szczególnie wartościowe, chociaż nie przemawiają za tym żadne argumenty. Takie złudzenie przypomina przekonanie kozy, że ,,trawa za płotem jest bardziej zielona i soczysta”.
[J. Penc]