Deformacja zawodowa - professional deformation

zmiany o charakterze fizycznym i psychospołecznym, które w sposób względnie trwały odkształcają dotychczasowe struktury psychiczne i sposoby zachowania się człowieka, niezgodne z jego autentyczną indywidualnością. Zmiany te powstają w wyniku długotrwałej pracy w niekorzystnych warunkach fizycznych i psychospołecznych jej środowiska. Warunki te wymuszają określone sposoby myślenia, zachowania się i działania, kształtują inaczej wewnętrzny świat człowieka, deformując bądź niszcząc jego indywidualność i formy jej przejawiania się w życiu społecznym.
Do najważniejszych skutków tej deformacji można zaliczyć:
 choroby zawodowe o podłożu psychosomatycznym;
 spadek potencjału zdrowia psychicznego jako wzrastającej zdolności do rozwoju;
 nerwice i stany depresyjne wynikające z ciągłego generowania sytuacji stresogennych;
 zmiany postaw wynikające z przyjętego systemu motywacji (nagradzania zachowań);
 pomniejszona zdolność myślenia samodzielnego, wolnego od wpływów i nawyków otoczenia;
 nadmierna rutyna i sztywność w działaniu, przenoszenie wzorów zachowań w pracy na stosunki pozazawodowe (subkultury pracy);
 nadmierne rozbudzenie bądź zupełny zanik aspiracji i aktywności (zależnie od pełnionej roli zawodowej);
 pasywny tryb życia i zubożenie form pożytkowania wolnego czasu z powodu przemęczenia czy też wykonywania monotonnej, zautomatyzowanej pracy.
[J. Penc]